Tekst: Lisette Keus

Van oorsprong is Boclé (1971) afkomstig uit Martinique, maar hij verhuisde op zijn veertiende naar Frankrijk. Daar studeerde hij onder meer ‘Moderne Literatuur’ aan de Sorbonne Universiteit en volgde opleidingen aan de ‘Ecole Nationale Supérieure des Beaux-Arts’ in zowel Bourges als Parijs. Zijn cv is indrukwekkend en zegt veel over Boclé als artiest. Als persoon heeft hij nog veel meer te zeggen.

Alter ego LaBoca
Boclé: “Het thema van de workshop en lezing ‘La Boca Pregunta’, is afgeleid van mijn alter ego ‘LaBoca’. Mensen proberen je de mond te snoeren, terwijl je je juist met je mond moet en kan uiten. Je kan ermee proeven, ervaren en je gedachten de wereld in brengen. Je mond geeft je vrijheid, de mond van anderen beperkt deze weer. Voordat ik iets maak zijn het eerst woorden geweest, die ik in een woordenstroom heb laten gaan. Ik zeg soms dingen om maar iets te zeggen, ik spreek om te spreken en denk daar niet altijd bij na.”

“Zo deed ik dat ook tijdens de workshop ‘La Boca Pregunta’: door vragen te stellen en te praten creëerde ik chaos, in woorden en prikkels, om zo de studenten uit te dagen en ‘out of the box’ te laten denken. Of eigenlijk juist niet te denken, maar het gewoon te laten gaan. Het is een manier van inspireren. In de wolk van chaos zie ik ‘het’ dan.”

Boclé loopt naar foto’s die aan de muur tentoongesteld hangen. Op de foto’s staat één van de studenten stoer afgebeeld, met veel ‘bling, bling’.
Boclé: “Kijk, deze student zat op een gegeven moment in alle chaos gedachteloos met een stukje zilverpapier te spelen, zoals je bijvoorbeeld doet als je aan de telefoon zit. Opeens keek ik hem aan en zag dat hij er een ring van had gemaakt: van iets waardeloos, had hij iets waardevols gecreëerd. Hij kreeg van mij de opdracht hiermee verder te werken en maakte allemaal sieraden van zilverpapier en noemde dit ‘Shitty Jewels’. In de kunst zijn contrasten juist krachtig.”

Statement
“In de workshop heb ik de studenten laten werken met verschillende media: fotografie, installaties, schilderen, beeld, techniek. Ik wilde niet dat ze zich comfortabel gingen voelen door te werken met dat wat ze kunnen, daardoor blijf je in een oude situatie hangen. Of ik daagde ze uit door te zeggen: ‘Doe dit en doe het nu’. Natuurlijk is dat eng in het begin, ik vind het ook elke keer weer eng een blanco vel bijvoorbeeld aan te tasten, maar de jongeren hebben echt talent. In het begin keken ze me een beetje raar aan van ‘wat is dat nou voor rare man die maar over La Boca kletst?’, maar uiteindelijk werkten ze wel vanuit hun gevoel.”

In de werken aan de muren zie je duidelijk de statements die gemaakt worden; schilderingen van opgehangen poppetjes met als titel ‘With words comes death’ (Remco Ligui Lung), afgeschermde monden en bebloede lippen ‘no title’ (Segeon Smit).
Ook Boclé maakt met zijn werken statements; politiek gevoelig, poëtisch weergege- ven.

“Bij mij spelen de (post)koloniale geschiedenis en issues een grote rol. Op school leerde ik hoeveel kamers er in het het paleis van Versailles waren, we leerden de officiële historie, maar niemand vertelde ons over de gruweldaden die zich in de koloniën hadden afgespeeld.”
“Dit bijvoorbeeld”, en hij loopt naar een muur met zwart-wit schilderingen, “gaat over de handen van Congolese kinderen die tussen 1885 en 1908 in naam van de Belgische koning Leopold II zijn afgehakt als ze niet genoeg rubber hadden opgehaald. Miljoenen linker-handen!”

Zo heb ik ook andere werken gemaakt waarin ik bijvoorbeeld aandacht gaf aan de ‘Code Noir’, een soort wetboek ten tijde van de slavernij. Hierin stond omschreven hoe je een slaaf moest martelen. Van het begin tot het eind. Deze onderwerpen boeien me zo erg omdat ik uit Martinique kom, voormalige kolonie van Frankrijk. Maar ook omdat nog steeds ‘de ander’ wordt afgeschilderd als iets dat niet goed is.”

Psychiatrie
“Het idee van dit instituut binnen de muren van een psychiatrische inrichting vind ik trouwens heel bijzonder, echt goed. Het is als een raam in de kliniek, zoals kunst in de maatschappij is: mensen kunnen het bekijken, het geeft leven, het inspireert en creëert weer ruimte. Psychiatrische patiënten en kunstenaars nemen trouwens een beetje dezelfde positie in de maatschappij in; ze worden beide afgeschilderd als anders en raar, mensen zijn vaak een beetje bang voor ze.” “Maar ook de tegenstelling weer tussen kunst en psychiatrie vind ik grappig. In creatieve ruimtes is alles mogelijk, het is het opzoeken van vrijheden. In de kliniek is het juist allemaal niet mogelijk, vrijheden worden ingeperkt.”

“Dat gebeurt trouwens ook in de maatschappij, mensen worden heel erg beperkt, ze beperken elkaar en zichzelf. Daarom vinden mensen het zo leuk om zich te verkleden, kijk maar naar carnaval. Ook op Martinique wordt dit groots gevierd en ondanks de machocultuur, is er één dag dat iedereen van gender verwisselt: mannen gaan verkleed als vrouwen, vrouwen als mannen. Het is je gewoon even helemaal laten gaan, alles zien vanuit een andere dimensie, grotesk zijn en doen, los van alles en let it go. Daarom is het hebben van een alter ego iets leuks, zoals LaBoca voor mij: je kan iemand of iets anders zijn, maar uiteindelijk ben je het toch zelf.”

Om op de hoogte te blijven van de gratis lezingen en artiesten die het IBB bezoeken surf naar: https://institutobuenabista.com.

Voor meer werk van Jean François Boclé kijk op zijn web- site: http://www.jeanfrancoisbocle.com Ook voor zijn blog met zijn ervaringen en ideeën tijdens de workshop kunt u terecht op zijn website.